Nowe mapy harcerzy

Archiwum / pwd. Tomasz Barlak / 15.04.2009

Nasza pamięć nierzadko płata nam figle i nie chce współpracować. Na szczęście istnieje wiele narzędzi, które mogą ją wspomóc. 

Jak często zdarza nam się podczas niezliczonej ilości podejmowanych prób uczenia się zwątpić w cel tej czynności? Jak często nawet nie chce nam się zabierać do nauki? I w końcu, jak często na samą myśl o nauce robi nam się słabo? Na szczęście są różne metody uczenia się, przypominania oraz zapamiętywania informacji tzw. mnemotechniki.

Celem poniżej przedstawionych zajęć jest poznanie oraz nauczenie się tworzenia tzw. mapy mózgu – mind mapping’u, czyli metody opracowanej przez brytyjskiego naukowca Tony’ego Buzana, mającej na celu podniesienie efektywności pracy naszego mózgu. Proces nauki i zapamiętywania czyni ona prostszym, szybszym i przyjemniejszym. Sprzyja myśleniu twórczemu, wielokierunkowemu, a nie nudnemu i odtwórczemu.

Cele zajęć

– zapoznanie uczestników z metodą mind mapping’u,

– nabycie umiejętności stosowania oraz tworzenia map mózgu.

Materiały

– kartki formatu A3 oraz A4,

– mnóstwo kolorowych pisaków, markerów, kredek czy flamastrów,

– taśma klejąca, klej do papieru, papier kolorowy, nożyczki.

Przebieg zajęć

1. Przygotowanie

Ważnym elementem zajęć przed „właściwą” ich częścią, czyli fizycznym tworzeniem map mózgu, jest przedstawienie uczestnikom celu oraz zalet tej metody. Można to zrobić na wiele sposobów: przeprowadzić krótka pogadankę, dać uczestnikom krótki tekst do przeczytania, który zostanie odpowiednio zinterpretowany, albo wytłumaczyć istotę map mózgu na podstawie jakieś wymyślonej historii. Istotne jest, aby nie wdrażać dużo fachowych terminów – poniżej przedstawię ogólne informacje.

Skuteczność map umysłu polega na symulacji drogi, jaką musimy wykonać w naszym umyśle, aby dotrzeć do danej informacji.

Dzięki użyciu m.in. słów, symboli, kolorów, rytmu, efektu trójwymiarowości i rysunków uaktywniają się wszystkie ośrodki mózgu. Pobudzona zostaje zarówno prawa półkula (odpowiadająca za wyobraźnię, marzenia, rytm, postrzeganie przestrzeni, rozpoznawanie kolorów), jak i lewa (której domeną są: logika, linearność, analiza, słowa i liczby). Skuteczność map umysłu polega na symulacji drogi, jaką musimy wykonać w naszym umyśle, aby dotrzeć do danej informacji: zaczynamy od głównej kategorii, a następnie przypominamy sobie coraz bardziej szczegółową wiedzę. Do czego możemy wykorzystać mapy mózgu? Mapy mózgu można wykorzystać do wielu przydatnych codziennie czynności, jak tworzenie notatek, prezentacji, powtarzanie materiału, twórcze myślenie, burza mózgów, planowanie, plany dnia/tygodnia.

2. Właściwa część zajęć: tworzenie przez uczestników map mózgu.

Uczestnicy wedle poniższych wskazówek będą tworzyć mapę mózgu na dowolnie wybrany przez siebie temat (np. streszczenie jakieś książki). Mają na to ok. 20 minut i do wykorzystania wszystkie materiały, jakie udało się zorganizować na zbiórkę.

Jak tworzyć mapy umysłu?

– przeznacz na mapę umysłu dużo miejsca na kartce,

– przygotuj sobie kolorowe pisaki,

– główny temat mapy zazwyczaj znajduje się w środku (może być również na górze lub na dole, z lewej strony kartki),

– główny temat powinien przyciągać uwagę,

– gałęzie odchodzące bezpośrednio od głównego tematu powinny być grubsze,

– informacje mniej ważne powinny być mniej wyraźne, mniejsze i znajdować się dalej od centrum,

– łącz poszczególne pojęcia liniami i strzałkami,

– używaj obrazów, symboli i znaków kiedykolwiek jest to możliwe,

– bądź twórczy.

Uczyń z tworzenia mapy dobrą zabawę. Puść wodze wyobraźni!

3. Mocne strony map mózgu.

W tym momencie można podzielić uczestników na grupy i dać im za zadanie spisanie zalet tworzenia map mózgu. Wystarczy 10 minut – potem należy porównać wnioski z tym, co przedstawiam poniżej.

– mapy umysłu są w zgodzie z naturalnym przetwarzaniem informacji przez mózg,

– ponieważ zapamiętujemy lepiej te fragmenty, które wyróżniają się z tła, możemy na mapie umysłu przedstawić wiedzę w sposób łatwy do zapamiętania,

– mapy umysłu wyglądają atrakcyjnie i ciekawie, więc przyjemnie jest z nich korzystać,

Mapy myśli można także tworzyć, używając specjalnych programów komputerowych.

– zapamiętujesz kluczowe słowa i fakty, a nie całe zdania,

– mapy umysłu są doskonałe do prezentacji, wykładów i referatów,

– cały czas doskonale orientujesz się, w jakim miejscu jesteś, co jest pojęciem ogólniejszym, a co mniej ogólnym, co z czego wynika i z czym jest związane,

– mapy umysłu pomagają zapamiętywać materiał.

Mapy myśli można także tworzyć, używając specjalnych programów komputerowych. Dodatkowo podczas zbiórki można spróbować zapoznać uczestników z działaniem jednego z nich.

4. Zakończenie zajęć

Na koniec zajęć każdy prezentuje materiał, jaki został rozmieszczony na mapie mózgu. Można przeprowadzić krótką dyskusję, podczas której dowiemy się, czy metoda mind mapping’u już zyskała uznanie wśród uczestników oraz czy jej stosowanie istotnie ułatwia uczenie się.