Nieprzetarty Szlak

Instruktorski Trop / Agnieszka Nawrocka / 30.06.2012

Odkąd istniało harcerstwo, instruktorzy zadawali sobie pytanie: czy młodzieży niepełnosprawnej fizycznie, upośledzonej umysłowo lub zaniedbanej wychowawczo można znaleźć odpowiednie miejsce w harcerskich kręgach?

Chodziło im jednak nie o to, by ziścić dziecięce marzenia o przygodzie. Zdawali oni sobie sprawę z tego, jak ważną rolę może odegrać harcerstwo w rewalidacji i resocjalizacji takiej młodzieży. Już sam Andrzej Małkowski dokonał w tej dziedzinie pierwszej próby, gdy – ku zgorszeniu licznych skaut mistrzów – założył w 1912 r. drużynę, której członkowie rekrutowali się z lwowskich dzieci ulicy.

Związek Harcerstwa Polskiego w 1958r. podjął się organizacji kursu instruktorów w Rabce. Założeniem było omówienie sposobu, roli i znaczenia zastosowania harcerskiej metody jako pracy wychowawczej z dziećmi niepełnosprawnymi. Uczestnicy kursu byli pracownikami zakładów leczniczo-wychowawczych dla dzieci i młodzieży. Głównym celem kursu było nauczenie ich harcerskich form pracy. Komendantką kursu była hm Maria Łyczko – kierowniczka ówczesnego Wydziału Kształcenia Instruktorów Komendy Chorągwi Krakowskiej.

Był to moment przełomowy w rozwoju harcerstwa dla dzieci specjalnej troski. Druhna Maria w latach 1958-1985 poprowadziła dalsze pięćdziesiąt trzy kursy dla instruktorów drużyn specjalnych, a obecnie robią to jej następcy.

Harcerstwo wkroczyło do wszelkiego typu zakładów dla dzieci specjalnej troski: niewidomych i słabo widzących, głuchych i niedosłyszących, kalekich, nerwowo i psychicznie chorych, przebywających w szpitalach, sanatoriach i prewentoriach, upośledzonych umysłowo, wychowujących się w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich.

Nazwa „Nieprzetarty Szlak” na określenie tego prężnego ruchu została wybrana niesłychanie trafnie. Najistotniejsza prawda jaka się kryje w tej nazwie to ta, że jak każdy ruch, tak i ten musi być twórczy, a zatrzymanie się w jakimkolwiek momencie oznaczałby dla niego śmierć. Szlak trzeba ciągle na nowo przecierać. Jak długo będą istniały drużyny specjalne – tak długo zawsze będą prostowały coraz to innym swoim harcerzom drogę do społeczeństwa, często do własnych rodziców, a instruktorzy takich drużyn będą adaptować na użytek dzieci specjalnej troski zmieniające się w biegu lat ogólnozwiązkowe wymagania programowe.

Instruktorzy drużyn „Nieprzetartego Szlaku borykają się z wieloma trudnościami życia, ale starają się je przezwyciężać. Łatwiej im to przychodzi, gdy widzą radość dzieci i wiedzą, że mogą liczyć na wsparcie wśród instruktorów ZHP.

„Praca to bieg i kto utrzyma przez cały czas tempo, ten zwycięży.
Trudności życia są błogosławieństwem, gdyż przezwyciężanie ich oznacza zwycięstwo”
(Olga Małkowska)

Wiele lat temu Naczelnik ZHP – harcmistrz Ryszard Pacławski,  w piękny sposób wyraził podziękowanie dla wszystkich instruktorów „Nieprzetartego Szlaku”:

„Oczy roziskrzone radością po zwycięstwie w biegu przełajowym. Uśmiech w czasie oklasków po udanym występie wokalnym. Satysfakcja z wykonanego samodzielnie stojaka w namiocie. Reakcje i zachowania typowe dla dzieci. Śmiech i radość w gronie dobrych, prawdziwych przyjaciół, to przecież codzienność dla tych, którzy należą do harcerstwa. Lecz wiemy, że nie każdemu dziecku dana jest normalna młodość, a z nią prawdziwa miłość i serce ze strony dorosłych. Dużo, za dużo jest nieszczęśliwych dzieci w Polsce. To był wspaniały pomysł grupy instruktorów ZHP, by te niedostosowane fizycznie i społecznie dzieci skupić w jednym ruchu drużyn „Nieprzetartego Szlaku”. By dzieci te w różnorodnych placówkach wychowawczych mogły na skalę swych możliwości podjąć się trudu zdobywania stopni i sprawności, wyjeżdżania na biwaki, obozy, uczestniczenia w normalnym harcerskim życiu. Zdaję sobie sprawę, że służba w drużynach NS wymaga szczególnej wiedzy, umiejętności i predyspozycji, wymaga od instruktorów wielu poświęceń i autentycznego zaangażowania.

Chwała instruktorom „Nieprzetartego Szlaku”. Ich pracy nie da się przecenić.”

Obecnie na terenie Chorągwi Krakowskiej działa 14 drużyn zuchowych i harcerskich w 12 zakładach (ośrodki specjalne – dzieci i młodzież z dysfunkcją wzrokową i intelektualną, szkoły integracyjne, świetlice środowiskowe, dom dziecka). Działa także Krąg Seniorów na terenie byłych kursów NS w Rabce.

Nieprzerwanie od 1958r. na terenie Chorągwi Krakowskiej działa Referat „Nieprzetartego Szlaku” koordynujący pracę drużyn, planujący oraz organizujący wspólne działania.

Obecnie w skład Referatu wchodzą:

hm Agnieszka Nawrocka – kierownik

hm Zofia Sułek

hm Barbara Łuczyńska

hm Tadeusz Moskal

hm Jacek Niziołek

phm Piotr Magiera

Referat organizuje dla wszystkich swoich drużyn akcje, w których z roku na rok uczestniczy coraz większa liczba harcerzy. Są to: Olimpiady Zimowe, Turnieje Tenisa Stołowego, rajdy wiosenne i jesienne, festiwale artystyczne, spotkania opłatkowe, obozy letnie pod namiotami. Ponadto drużyny bardzo aktywnie włączają się w życie harcerskie swoich hufców, biorąc udział w zlotach, spotkaniach, a wreszcie w chorągwianej inauguracji roku harcerskiego.

Prowadzenie drużyny w „Nieprzetartym Szlaku” jest prawdziwą służbą instruktorską – ciężką, ale dającą ogromną radość i satysfakcję.

Serdecznie zapraszam do współpracy instruktorów, którzy zechcieliby zmierzyć się z tym niecodziennym wyzwaniem, jakim jest harcerstwo dzieci i młodzieży niepełnosprawnej.