Dzisiaj i 1050 lat temu
Dawno, dawno temu na ziemiach polskich… Tak można by rozpocząć opowieść o wydarzeniu sprzed ponad tysiąca lat. Dlaczego nastąpiło? Czy było ważne? Jakie niosło skutki?
Chrzest księcia Polan Mieszka I w wielu źródłach zyskał miano przełomowego, bardzo ważnego wydarzenia. Źródła historyczne oraz archeologiczne stanowią ciągle interdyscyplinarny przedmiot badań z zakresu historii, historii sztuki, archeologii oraz językoznawstwa. Wiele z założeń nadal pozostaje w sferze domysłów i hipotez. Znaleziska archeologiczne sugerują, że chrzest mógł nastąpić na wyspie Ostrów Lednicki, koło grodu gnieźnieńskiego – głównej siedziby rodu Piastów. Znaleziono tam basen chrzcielny, w którym swobodnie mógł zmieścić się dorosły człowiek. Ale według części historyków basen ten był zbyt płytki, a chrzest mógł odbyć się równie dobrze w Gnieźnie albo Poznaniu. Przypuszcza się, że razem z księciem ochrzczony został jego dwór, ale jeszcze przez długie lata poddani Piastów kultywowali pogańską wiarę. W kronice Galla Anonima odnotowano fakt, że Mieszko zawarł małżeństwo z córką księcia czeskiego Dobrawą, by zacieśnić dobre kontakty z władcą Czech i wspólnie działać przeciwko Związkowi Wieleckiemu. Równocześnie rozstał się z poprzednimi siedmioma żonami, które były potwierdzeniem układów zawieranych przez Mieszka zanim przyjął chrześcijaństwo.
W historiografii podkreślano też, że książę Polan obawiał się ekspansji niemieckiej, przed którą miało go uchronić porzucenie pogaństwa. Chrzest miał też znaczenie dla wewnętrznej polityki państwa Polan, które podbijało sąsiednie plemiona czczące lokalne bóstwa. Przyjęcie chrześcijaństwa sakralizującego władzę książęcą i królewską miało zintegrować młody organizm państwowy, umocnić władzę księcia. Chrzest, a także założenie biskupstwa w Poznaniu w 968 roku, które było uzależnione wyłącznie od Stolicy Apostolskiej (nie od arcybiskupstwa magdeburskiego), umacniało pozycję Polski. Pierwszym biskupem w Poznaniu został pochodzący najprawdopodobniej z Włoch lub Lotaryngii biskup Jordan.
Milenium chrztu Polski
Z perspektywy wydarzeń minionych, warto wspomnieć także o obchodach tysięcznej rocznicy chrztu Polski, której towarzyszyła umowna rocznica tysiąclecia powstania państwa polskiego, w roku 1966. Obchody kościelne zaplanowane zostały na okres dekady (1956-1966), inicjatorem wydarzenia był kardynał Stefan Wyszyński, centralne obchody odbyły się na Jasnej Górze 3 maja 1966 roku i stały się okazją do manifestacji politycznej. Natomiast działania państwowe związane z rocznicą zakładały m.in. organizację Kongresu Kultury Polskiej i budowę tysiąca szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego. Ostatecznie zbudowano 1417 podobnych do siebie szkół, w których do dzisiaj prowadzone są lekcje.
Obchody 1050 rocznicy chrztu
Główne obchody uroczystości 1050 rocznicy chrztu zaplanowano na 14-16 kwietnia 2016 w Poznaniu, Gnieźnie i na Ostrowie Lednickim. Przewidziano uroczyste obrady Zgromadzenia Narodowego w Poznaniu, orędzie Prezydenta RP, jubileuszową celebrację na Ostrowie Lednickim i specjalne obrady Episkopatu. Wydarzeniami towarzyszącymi są różnego rodzaju wystawy czasowe, konferencje, koncerty, sesje, odczyty oraz pielgrzymki.
W Muzeum Archeologicznym w Poznaniu trwa wystawa „Archeologiczne tajemnice palatium i katedry poznańskiego Ostrowa”. Wystawa to archeologiczno-architektoniczna prezentacja najważniejszych miejsc i budowli Ostrowa Tumskiego w Poznaniu, związanych z początkami chrześcijaństwa w Polsce. W ramach ekspozycji zaprezentowane zostaną najbardziej spektakularne zabytki kultury materialnej i artystycznej pochodzące z badań wykopaliskowych prowadzonych wokół pozostałości poznańskiej rezydencji książęcej przy kościele NMP oraz w obrębie reliktów pierwszej bazyliki katedralnej.
W Muzeum Archeologicznym w Krakowie zorganizowano w ramach obchodów 1050 Rocznicy Chrztu Polski wystawę czasową „Życie codzienne w Małopolsce w czasach chrztu Polski”.
Z okazji jubileuszu Muzeum Narodowe w Poznaniu organizuje wystawę poświęconą sztuce średniowiecznej z okresu od 966 do około 1530 r.; eksponowane są zabytki z całej Polski. Założeniem wystawy jest ukazanie niezwykłego bogactwa sztuki tego okresu, w oparciu o wybór dzieł przechowywanych w zbiorach państwowych i kościelnych.
„Chrzest 966: U źródeł Polski” to wystawa mobilna wzbogacona o elementy multimedialne oraz działania towarzyszące z zakresu edukacji. Ukazuje ona najważniejsze dyskutowane w literaturze zagadnienia i zachęca do dalszych poszukiwań w tym obszarze. Po raz pierwszy wystawa zostanie pokazana w Muzeum Podlaskim w Białymstoku już 19 kwietnia 2016 r.
Oficjalna strona internetowa 1050 Rocznicy Obchodów Chrztu Polski:
www.chrzest966.pl
prof. dr. hab. Tomasz Jasiński „Chrzest Polski”- artykuł na temat historycznego kontekstu chrztu Polski:
www.chrzest966.pl/chrzest-polski
Informacje ze strony Muzeum Historii Polski:
www.muzhp.pl/pl/e/1139/chrzest-polski
Strona internetowa wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu „Imagines Medii Aevi”:
www.ima966.pl/
Patrycja Kiryluk - członkini GHKA „Flavio Note”, szefowa działu Instruktorski Trop w Na Tropie. Współtworzy trasę opolską podczas Wędrowniczej Watry 2016. Dyplomowany historyk sztuki, lubi się uśmiechać i podróżować.
