Wędrownictwo do przeglądu
Od ostatniej dużej reformy grup metodycznych minęło 14 lat. Szmat czasu, ale niedawne zmiany w edukacji wywołały ponowną dyskusję nad tym, czy z naszym systemem wychowawczym wszystko jest w porządku. Głos w tej sprawie postanowiły zabrać też referaty wędrownicze z 12 chorągwi.
Dyskusja nad zmianami w tym zakresie trwa tak długo, że sięganie do jej początków może być obarczone sporym ryzykiem błędu. Pewne jest, że 23 czerwca 2012 roku Rada Naczelna przyjęła uchwałę dotyczącą pracy nad systemem metodycznym ZHP. Dyskusja, jeśli się rozpoczęła zgodnie z pierwotnym planem, a to nie jest wcale takie pewne, trwa już ponad pięć lat. Możliwe jednak, że niedługo nastąpi przełom.
Może okazać się, że harcerstwo bardzo się zmieni
Do końca lutego zbierane są wnioski, które mają być punktem wyjścia do podjęcia decyzji czy aktualnie obowiązujące grupy wiekowe w ZHP są nadal dobrze dostosowane do potrzeb dzieci i młodzieży. Na tej podstawie ma być reformowany w późniejszym czasie cały system metodyczny. Dotyczy to w szczególności stopni, sprawności czy opisów poszczególnych grup. Może okazać się, że harcerstwo bardzo się zmieni. Decyzja ma zapaść w czerwcu tego roku, a wejść w życie już od nowego roku harcerskiego.
Jakie są proponowane zmiany?
W najnowszej uchwale Rady Naczelnej z 7 października 2017 roku czytamy o dwóch alternatywnych modelach: A) trzy metodyki, B) cztery metodyki.
Opcja A zakłada ścisłe dopasowanie harcerskich grup metodycznych do obecnego systemu szkolnictwa, tj. zuchy (6-10 lat), harcerze (11-15 lat) i wędrownicy (15-21 lat). Metodyka starszoharcerska miałaby zostać zlikwidowana, a drużyny w procesie dojrzewania przekształcone w jednostki wędrownicze.
W opcji B zostaje utrzymany model funkcjonujący obecnie. Drużyny starszoharcerskie mogą obejmować uczniów klas 7. i 8., a także klasy pierwszej szkoły średniej. Choć warto wspomnieć, że dyskutuje się nad włączeniem tych ostatnich do drużyn wędrowniczych. Szczegóły obu propozycji opisano w załączniku do uchwały Rady Naczelnej.
Na to pytanie próbowaliśmy odpowiedzieć w gronie referatów wędrowniczych
Do obecnego systemu jesteśmy przyzwyczajeni, ma on jednak swoje wady, jak słabość systemu małych grup, mała popularność zdobywania stopni, sprawności i znaków służby w drużynach wędrowniczych. W tym ostatnim przypadku w ok. 60% jednostek nie zdobywa się ich w ogóle. Niezaprzeczalnym jednak jest fakt, że system ten wrósł w nas i niechętnie byśmy się z nim rozstawali. Pod koniec stycznia odbyło się w Warszawie Zimowe Spotkanie Referatów Wędrowniczych, gdzie na to pytanie próbowaliśmy odpowiedzieć w gronie reprezentacji 12 referatów z całej Polski.
Stanowisko referatów wędrowniczych
Zależało nam, aby każdy mógł zabrać głos, tak, aby nie zdusić falą entuzjazmu odmiennego zdania oraz aby dyskusja miała charakter jak najbardziej merytoryczny. Każdy z uczestników przed dyskusją otrzymał artykuł współautora reformy metodycznej ZHP hm. Ryszarda Polaszewskiego Kształtowanie się obecnego systemu metodycznego w ZHP na początku lat 2000. Artykuł powstał w listopadzie na konferencję instruktorską w Gnieźnie, gdzie spotkali się instruktorzy, by zająć stanowisko w tej sprawie.
Opisano w nim prowadzoną w latach 1993-2003 dyskusję nad formowanie obecnego systemu metodycznego, w tym jej przyczyny i efekt, jakim jest metodyka starszoharcerska, instrumenty metodyczne i opis samych metodyk. Były szef Centralnej Szkoły Instruktorskiej Ryszard Polaszewski jako główną przyczynę zmian wymienia potrzebę zatrzymania w organizacji osób po 13. roku życia. W tamtych latach liczna grupa harcerzy po osiągnięciu tego wieku rezygnowała z działalności w ZHP. Zmiany w szkolnictwie przyspieszyły jedynie znacząco ten proces.
Po lekturze, podzieliliśmy się na cztery grupy, które po pierwszej sesji łączyły się w dwie większe, aby na końcu móc skonfrontować dwie niezależne opinie na temat proponowanych zmian. Rezultat był zaskakujący.
Należy poddać korekcie instrumenty metodyczne
Byliśmy zgodni. W naszej ocenie ZHP wypracowały w ostatnich latach model dobrze dostosowany do rozwoju psychofizycznego dzieci i młodzieży, jak również poradnictwo i system kształcenia. Jest też pełna zgoda, że należy poddać korekcie instrumenty metodyczne i zastanowić się nad tym, jak sprawić, aby wędrownictwo było bardziej skuteczne niż obecnie. Te zadania dopiero nas czekają.
Na razie swoje zdanie przesyłamy Radzie Naczelnej. Pracę będą trwały i mamy nadzieję, że wniosą dużo świeżości do naszych codziennych działań. Wierzymy, że jedną z podstawowych, wędrowniczych idei pozostanie wola decydowania o zmianach, które nas dotyczą. Możemy być niemal pewni weryfikacji. Więc jak to jest? Wzięłaś/eś udział w konsultacjach w sprawie zmian w systemie metodycznym ZHP?
Przeczytaj też wysłane do Rady Naczelnej ZHP stanowisko 12 referatów w sprawie zmian w systemie metodycznym ZHP.
Krystian Jabłkowski - harcmistrz, Harcerz Rzeczypospolitej. Kierownik Referatu Wędrowniczego Chorągwi Wielkopolskiej, współtwórca 14 Wągrowieckiego Szczepu Harcerskiego „Kruki”. Zawodowo zajmuje się poszukiwaniem i analizą projektów inwestycyjnych.
