Drużyna albo klub

Archiwum / 27.12.2006

Wybrany obrazDalszy ciąg poradnika harcerskich specjalności. W tym numerze Wydział Specjalności GK ZHP wyjaśnia, jaka jest specyfika działania drużyny specjalnościowej, a jaka klubu. Nie wiesz? Przeczytaj, być może już wkrótce staniesz przed takim dylematem.





Wydział Specjalności GK ZHP

I. Praca drużyny specjalnościowej

W pracy z drużyną specjalnościową pojawiają się liczne problemy. Jednym z najczęściej powtarzających się jest pytanie o to, jak pogodzić specjalności z harcerstwem.
Oczywiście pytanie takie można łatwo zbyć odpowiedzią, że harcerstwa nie trzeba godzić ze specjalnościami, że program specjalnościowy jest swego rodzaju uzupełnieniem  tradycyjnego programu harcerskiego, szczególnie dla tych starszych i tych, którym wiecznie czegoś mało. Ale tak naprawdę nie o to w tym pytaniu chodzi. Chcąc na to pytanie odpowiedzieć musimy omówić trzy zagadnienia.

Zagadnienie I: Organizacja pracy drużyny specjalnościowej

Wbrew pozorom nie jest to zagadnienie łatwe. Bo czy zajęcia z jazdy konnej to już zbiórka, czy też nie? Jak traktować próbę teatru harcerskiego? Czy zajęcia kursu wspinaczkowego zastępują nam tradycyjne zbiórki? Wielu może to zdziwić, ale podjęcie działalności specjalnościowej najczęściej oznacza konieczność zwiększenia aktywności wszystkich członków drużyny – w tym dodatkowych spotkań. Nie zarzucamy więc tradycyjnych form pracy ani też tradycyjnego programu harcerskiego, ale podczas zbiórek pojawiają się dodatkowo elementy szkolenia specjalistycznego, tematyka związana z bohaterem drużyny wynikającym z przyjętej specjalności, a często również obrzędowość specjalnościowa. Oprócz tego pojawiają się dodatkowe zajęcia – często wyjazdowe, trwające po kilka dni. I tak drużyna wodniacka oprócz zbiórek w sezonie często będzie wybierać się do własnej, czy też zaprzyjaźnionej przystani, żeby praktycznie doskonalić umiejętności żeglarskie. Podobnie drużyna jeździecka wyjeżdżać będzie do stadnin lub klubów jeździeckich. Drużyny obronne organizować będą sobie oddzielne zajęcia strzeleckie, szkoleniowe biwaki spadochronowe, czy też biwaki z bytowaniem, ćwiczeniami topograficznymi i grami strategicznymi w terenie. Drużyny łączności poświęcą dodatkowy czas na pracy przy radiu. Drużyny artystyczne natomiast czekają dodatkowe spotkania poświęcone wyłącznie doskonaleniu programu.


Zagadnienie II: Prowadzenie zajęć specjalnościowych

Nie oznacza to jednak, że tylko zbiórki mają być prowadzone metodą harcerską. Również dodatkowe zajęcia specjalnościowe muszą odbywać się w zgodzie z metodą harcerską. Sposób prowadzenia zajęć musi więc odznaczać się pozytywnością, indywidualnością, wzajemnością oddziaływań, dobrowolnością i świadomością celów, pośredniością oraz naturalnością, a harcerze będą się uczyli wszystkiego praktycznie pracując w małych grupach zadaniowych kierujących się Prawem Harcerskim. To są proste założenia, o ile to drużynowy lub inny funkcyjny drużyny posiadający odpowiednią wiedzę specjalnościową prowadzi zajęcia. Kłopot pojawia się wtedy, kiedy zewnętrzne wymogi (przepisy państwowe, szczegółowe założenia programu szkolenia) zmuszają nas do poszukiwania instruktorów specjalnościowych poza harcerstwem (instruktorów Polskiego Związku Alpinizmu, Polskiego Związku Żeglarskiego, spadochroniarstwa, pilotażu szybowcowego, rekreacji jazdy konnej, nurkowania itp.). Wtedy drużynowego czeka jeszcze jeden obowiązek – wcześniej należy z taką osobą ustalić to, jak my w harcerstwie – przy pełnym poszanowaniu obowiązującego programu szkolenia – wyobrażamy sobie prowadzenie takich zajęć w zakresie obowiązujących zasad. Często są to dla ludzi spoza harcerstwa rzeczy absolutnie nowe, a więc drużynowy musi nieomal przeprowadzić mikrokurs instruktorski. Ale ten trud na pewno się opłaci!


Zagadnienie III: Harcerskie ideały w środowisku specjalnościowym

Ostatnią kwestią jest też właściwa dbałość o zachowanie ideałów w pracy specjalnościowej, co często bywa prawdziwym wyzwaniem dla drużynowego. Bo jak zachować zasady trzeźwości, gdy podczas wędrówki po górach w schronisku w pokoju obok trwa w najlepsze impreza studencka, albo podczas rejsu na sąsiednim jachcie cumującym w porcie żeglarze stawiają kolejną butelkę rumu „na umrzyka skrzyni”… Jak zachować braterstwo, gdy na lotnisku rówieśnicy z aerokluby myślą głównie o tym, jak wepchnąć się w kolejkę do wylotu, lub gdy w klubie jeździeckim „cywile” podbierają naszym harcerzom najlepsze konie… Jednym z wyjść jest korzystanie głównie z harcerskich przystani, hotelików, ośrodków. Można też organizować loty, strzelania, czy też jazdy konne w godzinach innych niż godziny otwarte dla wszystkich chętnych. A jeśli już musimy znaleźć się w tym samym miejscu i czasie z „obcymi”, ważne, żeby przedyskutować nasze wątpliwości z gospodarzem terenu lub instruktorem prowadzącym szkolenie.


II. Specyfika pracy klubu specjalnościowego


Harcerski Klub Specjalnościowy jest formą organizowania się do pracy określonych grup harcerzy i ich niezorganizowanych kolegów. Jest to więc z jednej strony forma wsparcia szkoleniowego i organizacyjnego harcerzy, którzy we własnej drużynie mają możliwości rozwoju własnych zainteresowań – w klubie spotkać się mogą harcerze z różnych drużyn i środowisk, by nabywać wiedzę i umiejętności z danej dziedziny specjalności. Z drugiej strony jest to jedna z form kierunkowego oddziaływania harcerstwa na młodzież niezorganizowaną, która w ten oto sposób może być szkolona i wychowywana metodami harcerskimi, a co dla organizacji ważne – może również zostać w ten sposób zachęcona do wstąpienia w szeregi ZHP. Jest to także element służby harcerskiej na rzecz społeczności lokalnej.

Zadaniem HKS jest stwarzanie warunków do osobistego rozwoju jednostki, doskonalenie w wybranym kierunku, rozwijanie zainteresowań i zamiłowań młodzieży, a także pomoc w wyborze zawodu. Ważnym więc staje się szkolenie, ale prowadzone metodą harcerską w sposób ciekawy i aktywizujący uczestników, a także umożliwiający dokonanie samooceny uczestnika i wypracowanie decyzji co do dalszej drogi rozwijania własnych zainteresowań. Z tak określonego zadania i jego założeń wynikają główne formy pracy HKS: spotkania o charakterze szkoleniowym, realizacja zadań praktycznych we własnym gronie oraz zajęcia propagujące specjalność.

Harcerski Klub Specjalnościowy może być powołany przez właściwego komendanta na wniosek co najmniej 6 instruktorów, wędrowników, członków starszyzny harcerskiej lub działaczy ZHP. Członkami jego mogą być:

– instruktorzy, członkowie starszyzny harcerskiej i działacze,
– harcerze, harcerze starsi i wędrownicy, nie mogący rozwijać swoich zainteresowań w macierzystych drużynach, którzy jednak pozostają w nich z podstawowym przydziałem służbowym.

W zajęciach klubu mogą ponadto uczestniczyć osoby niezorganizowane w ZHP, które jednak nie są członkami klubu.

Na czele Klubu stoi Przewodniczący (Prezes). Przewodniczącego mianuje właściwy komendant. Funkcję tę powinien pełnić instruktor ZHP posiadający kwalifikacje specjalistyczne (uprawnienia państwowe), o stopniu instruktora danej specjalności. W przypadku, kiedy przewodniczący nie posiada takich kwalifikacji, w klubie powinien być specjalista danej specjalności – szef wyszkolenia specjalnościowego. Szef wyszkolenia specjalnościowego nie musi być instruktorem ZHP. Przewodniczący klubu powinien jednak dopilnować, by szef wyszkolenia specjalnościowego poznał dokładnie zasady działania naszej organizacji, a przede wszystkim harcerskie ideały i metodę harcerską.

Wszystko to, co dzieje się w klubie powinny tworzyć osoby do niego należące, które same określają zakres zainteresowań, opracowują program działania i roczne plany pracy, wybierają władze, prowadzą zajęcia. Jeśli członkowie klubu uznają to za korzystne i pomocne dla realizacji zadań, kluby mogą współpracować z organizacjami i instytucjami specjalizującymi się w wybranej dziedzinie, jak też nabywać członkostwo organizacji fachowych. Klub może również działać na zasadzie szczepu (związku drużyn), skupiając podstawowe jednostki organizacyjne z danego terenu, posiadające miano Drużyny Specjalnościowej.

Klub prowadzi działalność w oparciu o plan pracy przedstawiony właściwej dla siebie komendzie (np. hufca, chorągwi). Plan pracy powinien być tak skonstruowany, aby poprzez zdobywanie sprawności, odznak specjalistycznych i uprawnień państwowych, jego członkowie realizowali wybraną specjalność i podnosili swoje kwalifikacje. Nie bez znaczenia jest realizacja służby w środowisku lokalnym, szczególnie w przypadku instruktorów i wędrowników.

Poradnik Harcerskich Specjalności stworzył zespół:

Redakcja: hm. Emilia Kulczyk-Prus, hm. Tomasz Nowak

Autorzy: pwd. Marek Andryskowski, phm. Michał Borun, hm. Urszula Bugaj, phm. Maciej Czapski, hm. Wojciech Gnyszka, hm. Marek Jedynak, hm. Katarzyna Krawczyk, hm. Emilia Kulczyk-Prus, hm. Jędrzej Kunowski, hm. Marek Niewiarowski, hm. Tomasz Nowak, phm. Robert Nowak, pwd. Łukasz Piec, phm. Maciej Pietraszczyk, hm. Czesław Przybytek, hm. Rafał Raniowski, pwd. Jakub Sieczko, pwd. Piotr Stanisławski, phm. Wiktor Wróblewski.