Między słowami

Archiwum / 30.12.2006

Wybrany obrazCzy Prawo Harcerskie jest świętością? Dla wielu osób samo zadanie tego pytania to świętokradztwo. Zastanówmy się jednak, czy sam tekst Prawa Harcerskiego jest nietykalny? Moim zdaniem nie. Inaczej ma się sprawa z ideą, jaka za tym tekstem stoi.

 





hm. Adrian Łaskarzewski

Za sześć miesięcy Zjazd Nadzwyczajny ZHP zdecyduje, czy wprowadzić zmiany do podstaw wychowawczych naszej organizacji. Jednak dyskusja na temat aktualności Prawa Harcerskiego toczy się w ZHP od dawna. Linie demarkacyjne dzielą dyskutantów na tych, którzy nawołują do zmian i tych, którzy przed nimi przestrzegają. W tej drugiej grupie, często powtarzającym się argumentem jest nienaruszalność Prawa. Czy tak jest naprawdę?

Statut ZHP, w paragrafie 6, wskazuje Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie jako teksty określające „harcerskie wartości wychowawcze”. Jedną z takich wartości jest niewątpliwie patriotyzm.

Patryjotyzm – uczucie miłości ojczyzny, objawiające się godnie światłem w pojmowaniu jej zalet, zarazem też niedostatków, w gorącej obronie pierwszych, a usilnem dążeniu o usunięcie drugich. Encyklopedyja powszechna, Warszawa 1865, nakładem S. Olgerbranda.

Patryjotyzm – obywatelstwo; z męstwa oświeconego wynika patriotyzm, który tylko który tylko samym dobrem publicznym oddycha i heroizm, który mu się poświęca. Słownik języka polskiego przez Samuela Linde, Lwów 1858.

Patriotyzm – miłość ojczyzny, przywiązanie do swego narodu. Słownik języka polskiego, pod red. W. Doroszewskiego, Warszawa 1964.

Patriotyzm –  postawa społeczno-polityczna i forma ideologii, łącząca przywiązanie do własnej
ojczyzny oraz poświęcenie dla własnego narodu – z szacunkiem dla innych narodów i poszanowaniem ich suwerennych praw. Słownik wyrazów obcych, red. naukowy prof. dr Jan Tokarski, PWN, Warszawa 1980.

Patriotyzm (łac. patria = ojczyzna) – postawa szacunku, umiłowania i oddania własnej ojczyźnie oraz chęć ponoszenia dla niej ofiar. Charakteryzuje się też przedkładaniem celów ważnych dla ojczyzny nad osobiste, a często także gotowością do poświęcenia własnego zdrowia lub życia.

Patriotyzm to również umiłowanie i pielęgnowanie narodowej tradycji, kultury czy języka. Wikipedia.

Definicja „patriotyzmu” w sumie niewiele zmieniała się w ostatnim stuleciu. Nie da się jednak nie zauważyć, że patriotyzm z roku np. 1911 różnił się od tego z 1919, podobnie różnił się od tego z lat 1932, 1939, 1956, 1970, 1981, 1989, 2006. W czym tkwi różnica? W postawach. W ludzkich wyborach, w podejmowanych czynach i działaniach, w dużym stopniu zdeterminowanych zastaną rzeczywistością.

Dla kogo jest Prawo Harcerskie? Zuchy mają Prawo Zucha. Harcerze mają Prawo Harcerskie. Wędrownicy i instruktorzy są w takim wieku, że myślą w dużym stopniu samodzielnie i abstrakcyjnie. Potrafią więc skojarzyć prosty fakt, że sedno znajduje się między wierszami. Że katalog wartości wykracza poza 10 punktów. Równie łatwo potrafią wychwycić różnice pomiędzy słowem, a czynem. Każdy instruktor zaś wie, że jednym z najbardziej skutecznych środków wychowawczych jest własny przykład, własna postawa, podejmowane czyny i działania. I to niezależnie od tego czy w mundurze czy bez, w tym musztardowym, czy też w „ogórkowym”. I moim zdaniem niezależnie od słów, w jakie ubrać pożądany zbiór wartości.

Prawo Harcerskie jest dla harcerzy (w sensie: grupa wiekowa). Jest narzędziem ułatwiającym proste, hasłowe opisywanie rzeczywistości, stanowiące element pośredni pomiędzy harcerzem, a instruktorem, który objaśnia Prawo własnym postępowaniem. Powinno być zatem jak najlepiej dostosowane do tego zadania, oczywiście biorąc pod uwagę czas i miejsce w jakim się znajdujemy. Wiele osób polemizowałoby z tak postawioną tezą zapominając, że polemizują oni jednocześnie z sensem istnienia Prawa Zucha.

Tekst Prawa Harcerskiego ulegał w przeszłości wielu zmianom. Obecnie obowiązujący różni się od wersji z 1932 pierwszym punktem, choć po drodze zmienił się kilka razy w całości. Redakcja z 1932 różni się od tej z 1919 pierwszym i drugim punktem. A tekst z 1919 różni się od tego z 1911 (opublikowanego w 2 numerze "Skauta") wszystkimi punktami. Czym się różni? Jeśli chodzi o treści i sens – moim zdaniem niczym! (z wyjątkiem dodanego pkt. 10)

Różni się tylko użytym językiem. Oprócz zmiany słowa "skaut" na "harcerz" uwspółcześniono sformułowania. Tak samo użytym językiem różni się tekst z 1911 od tego, co napisał Baden-Powell. Bo tu polski, a tu angielski.

Prawo Skautowe (1911)
1.       Na słowie skauta można polegać jak na Zawiszy.
2.       Skaut jest wierny Ojczyźnie (…).
3.       Skaut jest obowiązany być pożytecznym i pomagać innym.
4.       Skaut jest przyjacielem wszystkich, a bratem każdego innego skauta.
5.       Skaut jest rycerski (…).
6.       Skaut jest przyjacielem zwierząt.
7.       Skaut jest karny i posłuszny (…).
8.       Skaut śmieje się i gwiżdże w najcięższym nawet położeniu.
9.       Skaut jest oszczędny.

Która wersja prawa jest zatem tą prawdziwą, najwłaściwszą, tą, która najtrafniej oddaje nasze ideały? Jeśli Prawo Harcerskie ma być niezmienne, to musimy odrzucić wersję z 1932, 1919 i inne. I dlaczego mamy stosować punkt dziesiąty? Czy jego wprowadzeniu w 1919 towarzyszyły takie same emocje jak te, które pojawiają się teraz na myśl, że może go nie być? A jeśli tłumacz coś nie tak przetłumaczył? Może wprowadzimy wersję angielską, a harcerzom nałożymy obowiązek uczenia się języka angielskiego?

Prawo zmieniało się, ale zawsze spełniało swoje funkcje – służyło wychowaniu dobrych ludzi. I niech nikt mi nie mówi, że „za komuny” też tak nie było.
Czy Prawo Harcerskie jest świętością? To źle postawione pytanie.

Czy tekst  Prawa harcerskiego jest świętością? Moim zdaniem nie. Świętością są dla mnie wartości opisane Prawem Harcerskim.

Ale to przecież tylko słowa, słowa, słowa… Idę śmiać się i gwizdać!

Wybrany obrazhm. Adrian Łaskarzewski – Poczta Harcerska Szczecin II, członek KSI hufca Szczecin Pogodno. Grafik komputerowy. Ojciec rocznego tomek.laskarzewski.pl