Prawo i Przyrzeczenie na językach

Ważny Trop / Aleksandra Bernat / 15.02.2015

Od marca 2014 roku powołana przez Przewodniczącego ZHP komisja pracowała nad projektem redakcji zmian w treści Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego. Kilka dni temu poznaliśmy wyniki ich pracy.

Działania

XXXVIII Zjazd ZHP  stwierdzając potrzebę dyskusji nad treścią Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego, zobowiązał Przewodniczącego ZHP do powołania zespołu odpowiadającego za przygotowanie projektu zmian w najważniejszym dla nas – harcerzy – drogowskazie moralnym. W skład zespołu pierwotnie wchodzić miało 16 instruktorów (po jednym z każdej chorągwi), jednak ostatecznie w pierwszym spotkaniu wzięło udział 12 przedstawicieli. Każdy z nich był oddelegowany do przeprowadzenia dyskusji na temat Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego w swoim środowisku. Dyskusje prowadzone były również na forum całego Związku. Jedną ze sposobności ku temu były Zbiórki Pracy z Kadrą. Wiele ważnych informacji i opinii zebrano dzięki Konferencji Instruktorskiej „Prawo Harcerskie jako system wartości – tradycja i współczesność” zorganizowanej przez Radę Naczelną.

Istotnym narzędziem wypracowanym przez zespół do zbierania opinii były dwie ankiety. Jedna z nich, skierowana do harcerzy i harcerzy starszych (11-15 lat), miała na celu uzyskanie informacji dotyczących tego, jak rozumiane jest obecne Prawo Harcerskie. Polegała na dopasowaniu 38 stwierdzeń (np. „Jestem odważny, nie boję się stanąć w obronie słabszego.”) do konkretnego punktu Prawa Harcerskiego.

Ankieta druga skierowana była do drużynowych instruktorów (jeden wybrany drużynowy w stopniu instruktorskim z każdego hufca) i dotyczyła tego, jak młody harcerski wychowawca pracuje z Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim w swojej drużynie.

Prawo harcerskie

Projekt zmian Prawa Harcerskiego:

1. Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy.
2. Harcerz stara się wiedzieć więcej niż wie, umieć więcej niż umie.
3. Harcerz jest pożyteczny i niesie chętną pomoc bliźnim.
4. Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza.
5. Harcerz postępuje po rycersku.
6. Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać.
7. Harcerz dba o więzi rodzinne, szanuje starszych i jest im posłuszny.
8. Harcerz jest zawsze pogodny.
9. Harcerz jest pracowity, oszczędny i gospodarny.
10. Harcerz jest czysty w mowie i uczynkach. Jest wolny od nałogów. Nie pije alkoholu i nie pali tytoniu.

„Sformułowania zawarte w Prawie Harcerskim mają pomóc w realizacji naszej misji. Aby to osiągnąć, nasze działania muszą być oparte na właściwych wartościach i normach” – zauważa hm. Marian Antoniak. To stwierdzenie zawiera w sobie główny cel Prawa Harcerskiego, czyli określa jego rolę jako drogowskazu pomagającego w wypełnianiu misji ZHP w naszym codziennym życiu.

Według Rady Naczelnej przekonanie, że zmiany w Przyrzeczeniu i prawie Harcerskim są niezbędne, nie ulega wątpliwości. W ostatnich czterech latrach dyskusje na temat treści zasad moralnych zawartych w statucie naszego Związku znacznie się nasiliły. Był to sygnał, że coś jest nie tak, określenia się, wypracowania konkretnej opinii i podjęcia działań.

Dodano zapis o wolności od nałogów, ale utrzymano zapis o abstynencji.

Duże kontrowersje zawsze wzbudzał 10. punkt Prawa Harcerskiego. Niewątpliwie różni się od pozostałych, ponieważ nie jest drogowskazem, a zapisem czysto kodeksowym, czyli twardym nakazem. W nowej propozycji brzmienia tego punktu dodano zapis o wolności od nałogów, ale utrzymano zapis o abstynencji.

Przyrzeczenie

Propozycja zmian w treści Przyrzeczenia Harcerskiego:

Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Bogu i Polsce, nieść chętną pomoc bliźnim i być posłusznym Prawu Harcerskiemu.

Alternatywna wersja:

Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Polsce, dążyć do Sprawiedliwości i Prawdy, nieść chętną pomoc bliźnim i być posłusznym Prawu Harcerskiemu.

Przyrzeczenie zobowiązuje do służby Bogu, natomiast statut wyraźnie mówi, że ZHP uznaje prawo każdego członka Związku do osobistego wyboru systemu wartości duchowych.

Kwestia Przyrzeczenia również była poruszana podczas wielu dyskusji – zarówno tych oficjalnych, jak i prywatnych, w węższym  gronie. Ich zarzewiem była kwestia wyznawanej przez członków ZHP wiary i ich religijność. Paradoksem, który zauważono, jest obecnie to, że Przyrzeczenie zobowiązuje do służby Bogu, natomiast statut wyraźnie mówi, że ZHP uznaje prawo każdego członka Związku do osobistego wyboru systemu wartości duchowych. Natomiast podstawy wychowawcze określają, że służba Bogu wynika z osobistego stosunku do duchowych wartości życia, takich jak: miłość, prawda, dobro, sprawiedliwość, wolność, piękno, przyjaźń, braterstwo, nadzieja.

Rada Naczelna w dalszej dyskusji nad Przyrzeczeniem  proponuje następujące warianty:

• wyraźne sformułowanie wymogu religijności przez pozostawienie tekstu Przyrzeczenia Harcerskiego bez zmian i usunięcie ze Statutu i podstaw wychowawczych zapisów stwarzających pole do odmiennych interpretacji;
• pozostawienie stanu obecnego bez zmian;
• przywrócenie drugiej roty Przyrzeczenia, czyli powrót do stanu z lat 1990-1995;
• zmiana obowiązującej roty Przyrzeczenia, tak by nie odwoływała się wprost do Boga.

Ciąg dalszy następuje

Naczelnik ZHP, hm. Małgorzata Sinica, otworzyła powszechną, ogólnopolską dyskusję instruktorską o wydanym projekcie. Podejmujmy ten temat w węższym i szerszym gronie, wśród harcerzy i nie tylko. Zasięgajmy opinii. Zmiany mogą nakierować misję ZHP na nowe tory, usprawnić jej realizowanie.

Główna Kwatera ZHP przygotowała obszerny pakiet materiałów przydatnych do przeprowadzenia debaty instruktorskiej w swoim środowisku:

„Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie – dyskusja instruktorska”

Wyjaśniono w niej szczegóły i uzasadnienia proponowanych zmian oraz zaproponowano formę i harmonogram przeprowadzenia dyskusji. Zajrzyj też na www.zhp.pl/dyskutujemy.

Gorąco zachęcamy do organizacji debat nad Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim w Waszych środowiskach!