Teatr od kulis
Przychodząc do teatru, widz ogląda gotowy spektakl – podziwia (lub nie) grę aktorów, zachwyca się kostiumami, uważnie przygląda się scenografii, słucha muzyki. Ale aby machina teatralna ruszyła, potrzebnych jest wiele przygotowań.
Pierwszym krokiem do powstania spektaklu jest decyzja dyrektora teatru, że dane przedstawienie w ogóle się odbędzie. Czasami reżyserzy sami zgłaszają się do dyrekcji z chęcią przeniesienia danego tekstu na deski, ale bywa, że teatr zamawia jakiś tekst albo sam zaprasza reżysera do współpracy.
Działania rozpoczyna ekipa producencka
Nie tylko kwestie artystyczne
Kiedy decyzja została podjęta, działania rozpoczyna ekipa producencka. Zdobywa między innymi prawa do wystawienia danej sztuki (czasem bywa to bardzo kosztowne i czasochłonne do tego stopnia, że teatr podejmuje ryzyko rozpoczęcia prób bez zdobycia praw i uzyskuje je dopiero przed premierą – technicznie rzecz biorąc, prawa wówczas nie łamie), przygotowuje harmonogram, umowy dla twórców i budżet. Producent lub producenci (w zależności od wielkości spektaklu może być ich kilku) czuwają nad logistyką i organizacją produkcji przedstawienia, czyli nad wszystkim, co nie dotyczy kwestii artystycznych.
Przede wszystkim – próby
Próby do spektakli w teatrach dramatycznych rozpoczynają się zwykle około 3 miesięcy przed planowaną datą premiery (w teatrach muzycznych, szczególnie przy dużych produkcjach, odbywa się to znacznie wcześniej). Na pierwszym spotkaniu aktorów z twórcami, czyli reżyserem, scenografem, kostiumografem, reżyserem światła czy kompozytorem – reżyser opowiada o swojej wizji i pomyśle, a aktorzy otrzymują scenariusze.
Następnie przez jakiś czas trwają próby stolikowe – aktorzy czytają scenariusz, rozmawiają o nim i dyskutują nad postaciami. Po próbach czytanych przychodzi czas na wejście na salę. Tam aktorzy pod okiem reżysera ćwiczą kolejne sceny. Stopniowo uczą się też choreografii i opracowują ruch sceniczny. Dopiero potem wchodzą na scenę.
Przygotowania nie tylko na scenie
Równolegle do prób trwają przygotowania scenografii i kostiumów. W teatralnych pracowniach lub warsztatach wykonywane są poszczególne części scenografii, a krawcowe szyją stroje. To także moment, kiedy do akcji wkraczają działy promocji i sprzedaży – projektowane są plakaty, przygotowywany plan komunikacji oraz uruchomiona zostaje sprzedaż biletów. To czas bardzo intensywnych przygotowań do wystawienia sztuki na wszystkich płaszczyznach i we wszystkich obszarach.
Na jednej z prób generalnych zawsze obecny jest dyrektor teatru, który decyduje, czy premiera się odbędzie.
Kiedy wszystko jest gotowe rozpoczynają się próby generalne – są one trzy – dzień po dniu, zaraz przed samą premierą. Są to już gotowe spektakle – ze scenografią, kostiumami, muzyką, światłami. Na niektóre z nich zapraszani są goście, a na jednej z nich zawsze obecny jest dyrektor teatru, który decyduje, czy premiera się odbędzie.
Gra zespołowa
Należy jednak pamiętać o jednym – teatr to gra zespołowa.
Produkcja każdego spektaklu jest inna. Jej czas i przebieg zależą nie tylko od rodzaju teatru (inaczej będzie to wyglądać w teatrze lalkowym, a inaczej w muzycznym), ale także od stopnia złożoności spektaklu lub koncepcji reżysera. Niektóre przedstawienia wymagają pozyskania funduszy spoza teatru, w innych pojawia się problem z uzyskaniem praw, a w jeszcze innych scenografia okazuje się zabójczo skomplikowana w wykonaniu i trzeba szukać specjalistów w nierzadko wąskich dziedzinach, aby móc ją przygotować.
Należy jednak pamiętać o jednym – teatr to gra zespołowa. Produkcję spektaklu można porównać do gry orkiestry. Potrzebne są wszystkie instrumenty, aby dźwięk był harmonijny. Produkcja przedstawienia się uda, jeśli instrumenty w teatralnej orkiestrze grają razem.
Przeczytaj też:
Marta Jeżak - miłośniczka teatru, podróży i kotów. Studentka Akademii Teatralnej w Warszawie i instruktorka Hufca ZHP Beskidzkiego, redaktorka naczelna "Z perspektywy"
