To harcerstwo jeszcze istnieje?
Czy słyszeliście kiedykolwiek zdziwienie, że harcerstwo jeszcze istnieje? Pytanie to o tyle zaskakujące, że w pop-kulturze skauting (a w Polsce harcerstwo) ma się całkiem nieźle.
Oczywiście skauting w pop-kulturze nie pojawia się w celach naborowych. Nie tłumaczy się idei, metody czy zasad. Nie zawsze jest przedstawiany tak, jakbyśmy tego chcieli. Ale to przejaw czegoś szalenie istotnego – obecności skautingu w masowej świadomości. Gdyby tak nie było, nikt nie pokazywałby skautów w filmach, serialach ani nie stylizował się na harcerza.
W tym roku mija 10 lat od premiery Kochanków z Księżyca (oryginalny tytuł to Moonrise Kingdom) – filmu Wesa Andersona, za który otrzymał nominację do Oscara za najlepszy scenariusz. Nie był to pierwszy ani ostatni film, w którym pojawia się grupa skautów. Ale nie każdy był uznawany za jeden z dziesięciu najlepszych filmów roku według New York Times. Mimo upływu lat nie zestarzał się i wciąż może zachwycić swoją lekko kreskówkową konwencją i humorem, za którym przepadam.
Jest wiele różnych rzeczy kojarzących się ze skautingiem
Nie znajdziecie tam patosu, ale za to wiele różnych rzeczy kojarzących się ze skautingiem – mundury, obóz, apel, oczywiście las i przebywanie na łonie natury. Jeśli nie widzieliście tego filmu, warto go obejrzeć. To propozycja raczej dla wędrowników, co to już nie jedno widzieli na obozach.
Thrillery z harcerzami
Produkcja znacznie nowsza, bo z 2021 roku to belgijski serial Kojoty, dostępny na Netfliksie. Grupa obozowiczów znajduje w lesie diamenty. Rozpoczyna się dzika przygoda, która wystawia ich życie na niebezpieczeństwo, a ich przyjaźń – na wielką próbę – tyle dowiemy się z opisu. Nie mam zamiaru zdradzać więcej szczegółów z fabuły, bo ważniejsze jest dla mnie to, że znowu ktoś na świecie wpadł na pomysł, żeby bohaterami filmu byli skauci.
To podobnie jak z polskim filmem Czuwaj z 2017 roku – mamy harcerzy, mundury, las i kilka innych rzeczy kojarzących się z harcerstwem. I tak jak belgijscy skauci na porządku dziennym nie znajdują diamentów na obozach, tak na polskich obozach nie dochodzi do zabójstw. Równie dobrze, w obu produkcjach mogłyby to być obozy przetrwania albo wyjazdy oazowe, ale jednak uznano, że to skauci tudzież harcerze lepiej się nadadzą do opowiedzenia wymyślonej historii.
To nie jedyny polski film, który w ostatnim czasie inspirował się harcerstwem – w polskiej produkcji Netlfiksa z 2020 roku też znalazło się miejsce dla wątku skautowego. W lesie dziś nie zaśnie nikt to horror, w którym śledzimy losy uczestników obozu organizowanego przez ubranego w skautowy mundur Oliwiera. Obóz ma pokazać uzależnionym od technologii uczestnikom jak żyć offline i czerpać radość z przebywania na łonie przyrody. To kolejny przykład tego, że w zbiorowej świadomości harcerze kojarzą się z obozowaniem w lesie.
Jak harcerze to i muzyka
Nie tylko w świecie filmu i seriali znajdziemy odwołania do wizerunku skautingu. Właśnie mija 15 lat od debiutanckiego albumu zespołu Scouting for Girls… Założyciele bandu poznali się za dzieciaka w skautingu, a założony przez nich zespół nawiązuje do tego faktu. Swego czasu singiel przedstawicieli brytyjskiego indie-popu zajmował przez dwa tygodnie pierwsze miejsce na brytyjskiej liście przebojów.
Również w Polsce mamy na scenie muzycznej odwołania do harcerstwa
Zespół wielkiej sławy poza Wielką Brytanią nie zdobył, ale również w Polsce mamy na scenie muzycznej odwołania do harcerstwa. Nie jedno, ale właśnie to jedno jest teraz najgłośniejsze. To ono ma swoje pięć minut na scenie pełnej raperów młodego pokolenia. Tak, chodzi o Kinny’ego Zimmera. Jak to bywa w rapie, znajdziemy tam wulgaryzmy, teksty o imprezach i pieniądzach, a to wszystko w stylizacji z koszulą i chustą, które nawiązują do munduru harcerskiego. Dodatkowo Kinny potrafi wykorzystać szyfr GA-DE-RY-PO-LU-KI w kontaktach ze swoimi fanami. Ot, taka konwencja.
Gdyby kilka lat temu ktoś powiedział mi, że jakiś młody raper będzie stylizował się na harcerza, to chyba bym go wyśmiał. Nie wiem, jak bardzo wynika to z dogłębnie przemyślanego pomysłu na wizerunek albo jakichś doświadczeń z dzieciństwa, a w jakim stopniu z przypadku. Jego wytwórnia – SMB Label -zorganizowała wyjazd swoich artystów, na którym wspólnie nagrywali płytę Hotel Maffija 2. Kinny miał tam pojawić się w chuście i zażartować, że chyba pomylił obozy. Tak czy inaczej, połączenie jest szalenie intrygujące.
Mamy duży zasięg
Nie wszystkim musi odpowiadać, jak nas widzą inni
To tylko kilka przykładów – mniej lub bardziej znanych i świeżych. Jest ich więcej, a na dowód wystarczy przypomnieć kampanię reklamową jednej z sieci komórkowych, w której kilka lat temu występował Szymon Majewski w mundurze harcerskim. W branżowym portalu można było wtedy przeczytać, że wcielając się w różne role (piekarza, klienta pizzerii i harcerza) eksponuje główne atrybuty różnych taryf. Harcerstwo skojarzyło się z dużym zasięgiem.
Ten duży zasięg harcerstwa i skautingu sprawia, że jest ono obecne w pop-kulturze. Nie wszystkim musi odpowiadać, jak nas widzą inni, z czym się kojarzymy, ale jedno jest pewne – harcerstwo i skauting istnieją w szerokiej świadomości.
Przeczytaj też:
Radosław Rosiejka - instruktor Zespołu Wędrowniczego WWM GK ZHP, przez dwa lata drużynowy drużyny wędrowniczej w Hufcu "Piast" Poznań-Stare Miasto. Lubi jeździć na rowerze i słuchać muzyki, ale nie robi tego równocześnie.
