Wszystko o wyczynie wędrowniczym

Archiwum / Klaudia Borycka / 02.04.2014

Skąd się wzięła ta idea? Od kiedy jest mowa o wędrowniczym wyczynie? Czy istnieje przepis na wyczyn idealny? Postanowiłam przyjrzeć się temu bliżej i wraz z Waszą pomocą stworzyć kompendium wiedzy o wyczynie wędrowniczym.

Wielu z nas, wkraczając na wędrowniczy szlak, nieraz zastanawiało się, co to takiego wędrownictwo, jak je zrozumieć, jak zostać prawdziwym wędrownikiem. Patrzyliśmy na starszych od siebie wędrowników i instruktorów, jak ci dumnie nosili na swoim pagonie naramiennik wędrowniczy. „My też tak chcemy!” – myśleliśmy. Wtedy właśnie słyszeliśmy te dwa magiczne słowa: wędrowniczy wyczyn.

Przed przystąpieniem do prac nad pisaniem tego artykułu przygotowałam dla harcerzy ankietę, która zawierała kilka pytań na temat wędrowniczego wyczynu. Dostałam odpowiedzi od 86 harcerzy i na tej grupie osób będę bazować w moim artykule.

Aby rozpocząć moje rozważania na temat wędrowniczego wyczynu, muszę szczególną uwagę poświęcić samemu znaczeniu słowa wyczyn. Co to takiego? Otóż, wg Słownika Języka Polskiego pod red. Mieczysława Szymczaka:

„Wyczyn – niecodzienne, wybitne osiągnięcie, trudny do osiągnięcia wynik sportowy. Wyczyny kulinarne. Wyczyn sportowy. Wspaniały, śmiały wyczyn. Dokonać wyczynu. Zdobyć się na wyczyn.”

Samo znaczenie słowa wyczyn niesie ze sobą skojarzenia z czymś odważnym, niecodziennym, z realizowaniem trudnych zadań z wielu różnych dziedzin. Taki też jest wędrowniczy wyczyn. Wędrownik to harcerz, który żyje wg Kodeksu Wędrowniczego,  wyczyn wędrownika nie może być zatem zadaniem nieodpowiedzialnym, musi być czymś na miarę wędrownictwa. Podsumowując to wszystko, postaram się stworzyć uniwersalną definicję wyczynu wędrowniczego:

„Wędrowniczy wyczyn to wyzwanie, które podejmujemy, samodoskonalenie się. Aby osiągnąć wędrowniczy wyczyn, należy wyznaczyć sobie pewien cel i przygotowywać się do jego osiągnięcia. Pokonanie własnych słabości, barier, dążenie do mistrzostwa w danej dziedzinie, robienie rzeczy niemożliwych. Dzięki realizacji wyczynu wędrowniczego możemy poznawać i nauczyć się wielu nowych rzeczy czy przeżywać niezapomniane przygody. Wykonanie go pokazuje nam, na ile silni jesteśmy oraz czy jesteśmy już gotowi do bycia prawdziwymi wędrownikami. Dobry wyczyn motywuje nas do zmian na lepsze oraz jest dużą zmianą w naszym życiu. To krok na drodze do kolejnych wyzwań”.

Historia wędrowniczego wyczynu

– O wyczynie mówi się od samego początku wędrownictwa, czyli od początku lat 20. XX wieku, kiedy to na wzór roverów w szeregach ZHP rozpoczęto pracę programową z młodzieżą w wieku wędrowniczym. Przyświecały im te same kierunki: pracy nad sobą (a więc i stawiania sobie wyzwań), szukania miejsca w społeczeństwie i służby. W latach 30. działało Koło Instruktorów im. Mieczysława Bema (tzw. KIMB) i tam dalej wdrażano idee nam dzisiaj znane z wędrownictwa. Pomysł wędrowniczego wyczynu wywodzi się od brytyjskiej grupy Rover Scouts, którą jako najstarszą grupę metodyczną wyróżnił gen. Robert Baden-Powell w 1922 r. – mówi o historii wyczynu wędrowniczego hm. Ewa Sidor, szef Wydziału Wędrowniczego GK ZHP.

Przepis na Twój wędrowniczy wyczyn

Nie wiesz, jak zabrać się do stworzenia dobrego wędrowniczego wyczynu? Zajrzyj tutaj –może uda Ci się pomóc!

1. Na kartce wypisz swoje wady, słabości czy ograniczenia, których się boisz, przed których zrobieniem masz pewną barierę.

2. Przeanalizuj to, co napisałeś/aś i zastanów się, co z tych wymienionych przez Ciebie rzeczy sprawia Ci największą trudność lub najbardziej przeszkadza w codziennym życiu, ciężko to pokonać.

3. Wymyśl zadanie, które pomoże Ci wyeliminować wybraną trudność.

4. Zastanów się, czy wybrane zadanie jest odpowiedzialne. Poprzez udowadnianie sobie, że jesteś w stanie pokonać swoją słabość, nie zapomnij o zdrowym rozsądku!

5. Pamiętaj o tym, że to zadanie powinno być odpowiednio przystosowane do Twojego wieku oraz takie, dzięki któremu przełamiesz swoją słabość.

6. Twój wyczyn, czyli cel, powinien być wymyślony zgodnie z koncepcją SMART – powinien być prosty (konkretny, szczegółowy), mierzalny (żeby dało się dokładnie określić moment, w którym zadanie można uznać za wykonane), osiągalny (realistyczny), istotny/atrakcyjny (musi być dla Ciebie czymś ważnym, a jednocześnie ciekawym), określony w czasie.

7. Twój strach czy bariera przed wykonaniem konkretnego wyczynu jest tylko w Twojej głowie! Wystarczy, że zrobisz tylko jeden krok do przodu! Dla efektów – WARTO!

Przykłady wędrowniczych wyczynów

Ankietowani harcerze mogli pochwalić się wyczynami, do których realizacji przystąpili. Ich doświadczenie i zadania mogą być bazą pomysłów czy inspiracją dla harcerza, który dopiero zaczyna swoją przygodę z wędrownictwem. Pamiętaj jednak, że wyczyn to sprawa indywidualna, która powinna być idealnie dobrana do Twoich potrzeb i możliwości. Przykłady wędrowniczych wyczynów: zwiedzanie Polski autostopem wzdłuż i wszerz; napisać książkę; organizacja akcji charytatywnej dla miasta; wyjazd na Alaskę i zrobienie zdjęcia z prawdziwym reniferem; skok ze spadochronem; organizacja rejsu; samotna wędrówka; zostanie wolontariuszem/ką i wyjechanie do innego kraju; skok na bungie; zdobycie korony gór Polskich; treningi z Ewą Chodakowską; 6 Weidera; miesiąc bez Facebooka; próba przejścia polskich Karpat od Trójkąta Bieszczadzkiego do Cieszyna; zorganizowanie polskiej flotylli na Jamboree w Szwecji i poprowadzenie jednego z jachtów; zjazd z Mount Blank na nartach; morsowanie w zimę; 100 km autostopem; przeprowadzenie wywiadu ze znaną i cenioną postacią; przepłynięcie jeziora wpław; samotny trzydniowy spływ kajakowy; kurs spadochronowy; dieta wegetariańska przez miesiąc; zbadanie roli kobiety w islamie na podstawie kontaktu z mężczyznami z tamtych kultur; 3 miesiące bez słodyczy; lot paralotnią, noc w samotności.

Zbiorowy wyczyn

W artykule często wspominałam o tym, że wyczyn powinien być sprawą indywidualną i osobistą danego wędrownika. Jednak czy wędrowniczy wyczyn to zadanie, które powinno być realizowane wyłącznie przez jedną osobę? W Polsce, jak i na świecie, jest organizowanych wiele imprez harcerskich czy skautowych, które poprzez program, który oferują, same w sobie mogą być formą wyczynu. Wszyscy jesteśmy zgodni, że wyczyn wędrownika to zadanie, które powinno mu pomóc pokonać jego słabości. Poniższy wykaz, który udało mi się sporządzić wraz z Waszą pomocą, obejmuje imprezy mające niesamowicie zróżnicowany program – każdy z uczestniczących w tym przedsięwzięciu znajdzie coś dla siebie, co być może pomoże mu pokonać jego własne bariery. Jeśli drużyna wędrownicza to grupa harcerzy o podobnych zainteresowaniach czy pasjach, w takim razie czy nie może znaleźć jednego wyczynu dobrego dla każdego z członków tej drużyny? Zachęcam do zapoznania się z poniższymi imprezami, a być może uda mi się przekonać Was do niecodziennego pomysłu zbiorowego wyczynu!

Wędrownicza Watra 2014: hasło przewodnie tegorocznej Watry to „Wszystko jest wyzwaniem”. Na wędrowników biorących udział w tej imprezie czeka 6 wyzwań:

• przygotowanie konspektów zajęć, które patrol poprowadzi na tegorocznej Watrze;
• zrealizowanie całym patrolem zadania o charakterze wyczynu;
• perfekcyjnie przygotowane i przeprowadzone zajęcia;
• wzięcie udziału w jak największej liczbie zajęć przygotowanej dla uczestników Wędrowniczej Watry;
• pokazanie się w Centrum Kulturalnym, gdzie każdy będzie mógł zaprezentować swoją twórczość oraz spotkać się i porozmawiać z interesującymi ludźmi związanymi z kulturą;
• wieczory w kawiarenkach (wyzwanie dla organizatorów kawiarenek).

Strona: www.watra2014.zhp.pl

Rejsy morskie organizowane przez Centrum Wychowania Morskiego ZHP w Gdyni: Centrum Wychowania Morskiego ZHP jest centralną jednostką Związku służącą wychowaniu morskiemu młodzieży, jej aktywizacji marynistycznej, a także kształceniu harcerskich kadr wodnych. Jeśli Twoja drużyna wędrownicza to wielbiciele żeglarstwa, taki rejs będzie dla Was idealnym wyczynem, który pozwoli Wam się sprawdzić w każdych, nawet najbardziej ekstremalnych warunkach.

Strona: www.cwm.zhp.pl/cwm—co-to.html

Rajd Grunwaldzki: jest to największe przedsięwzięcie edukacyjno-turystyczne ZHP. Już od kilku lat tysiące osób na początku lipca wędruje szlakami „Pogranicza” –mikroregionu leżącego na styku granic województwa mazowieckiego, kujawsko-pomorskiego i warmińsko-mazurskiego, aby po 5 dniach dotrzeć pod Grunwald. Tegoroczna edycja Rajdu Grunwaldzkiego przygotowała dla wszystkich chętnych aż 10 tras, z których każda jest odpowiednio przystosowana do konkretnego pionu wiekowego. Na trasach każdy znajdzie coś dla siebie poprzez zróżnicowany program, który rajd oferuje.

Strona: www.rajdgrunwaldzki.zhp.pl

Zimowa Watra Wędrownicza: czyli przypadkowe spotkanie zimą w Beskidach. Podczas Zimowej Watry Wędrowniczej jej uczestnicy niezależnie od warunków pogodowych pokonują górskie szlaki w celu uczczenia Leśnych, Wyklętych, Niezłomnych, którzy spędzali w lesie niekiedy całą zimę, kryjąc się przed okupantami. Po całym dniu wędrówki oraz nocy spędzonej w lesie, wszyscy uczestnicy Zimowej Wędrowniczej Watry mają okazję wziąć udział we wspólnym ognisku.

Strona: www.zimowawatra.slaska.zhp.pl

Jamboree: ten międzynarodowy zlot skautowy jest znany wszystkim harcerzom oraz skautom na całym świecie już od 1920 roku. Jamboree odbywa się, co 4 lata. W 2015 roku zlot odbędzie się w Japonii. To niezwykła okazja do przeżycia wielu nowych przygód, poznania nowych kultur oraz zyskania przyjaciół z całego świata. Nieoficjalne informacje mówią, że międzynarodowy zlot skautowy w 2023 roku odbędzie się w Polsce.

Strona: www.jamboree2015.zhp.pl/jamboree-2015.html

Ekstremalny Rajd na Orientację „HARPAGAN-47”: motto rajdu to: „Tyle wiemy o sobie, na ile nas sprawdzono”. Rajd łączy w jednym miejscu i czasie elementy turystyki pieszej, rowerowej. Cel rajdu to pokonanie przez uczestników jednej z pięciu przygotowanych tras. Najważniejsza na rajdzie jest chęć pokonania własnych słabości i sprawdzenie granic swojej wytrzymałości.

Strona: www.harpagan.pl/rajd

Rajd Pieszy Szlakiem Żołnierzy Majora „Łupaszki”: organizowany jest przez Stowarzyszenie Historyczne im. 5 Wileńskiej Brygady AK. Celami rajdu jest: zdobycie przez uczestników wiedzy na temat działalności podziemia niepodległościowego w Polsce po 1944 roku, spotkanie z „żywą” historią – spotkanie z ostatnimi żyjącymi kombatantami podziemia niepodległościowego, kształtowanie postaw etycznych i obywatelskich według hasła: „Bóg – Honor – Ojczyzna”, upowszechnienie wiedzy o walkach o niepodległość i suwerenność RP oraz przywrócenie pamięci o ofiarach wojny i okresu powojennego. Organizatorzy tej imprezy oferują nam wybranie jednej z trzech kategorii tras.

Strona: www.lupaszko.pl/news.php

Mikrorajd nonstop adventure: cykl sprinterskich imprez rajdowych organizowanych w środku tygodnia w Krakowie i na Górnym Śląsku. Dystans każdej edycji nie przekracza 40 km i składa się z dwóch dyscyplin – roweru i biegu. Zawodnicy startują solo lub w zespołach dwuosobowych i mają za zadanie przy pomocy mapy pokonać trasę wyznaczoną w terenie za pomocą punktów kontrolnych.

Strona: www.nonstopadventure.pl

Setka po Łódzku: jest to rajd długodystansowy, impreza polega na przebyciu pieszo 100 km w 24 godz. lub 50 km w 12 godz. Rajd organizowany jest przez Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich w Łodzi we współpracy z Łódzkim Oddziałem PTTK i Uczniowskim Klubem Sportowym „Orientuś”.

Strona: http://skpb.lodz.pl/index.php/my-w-lodzi/setka-po-lodzku/zapowiedz-v-edycji-rajdu-dlugodystansowego-setka-po-lodzku.html

Rajd Granica: harcerze z całej Polski podczas rajdu mają okazję wędrować szlakami turystycznymi Kotliny Jeleniogórskiej. Przemierzając Sudety, realizują jedną z ważniejszych idei życia harcerskiego: Służbę i Wyczyn. To właśnie na tym rajdzie harcerze i wędrownicy  przekonują się, co znaczy trudna trasa, długie podejście, niedopasowane buty i ciężki plecak.

Strona: www.rajdgranica.zhp.pl

Harcerski Rajd Świętokrzyski: rajd z wieloletnią tradycją. W bieżącym roku odbywa się jego 56. edycja. Na uczestników tegorocznej edycji rajdu czeka siedem tras z niesamowitym programem i wieloma harcerskimi wyzwaniami. Rajd Świętokrzyski to świetna przygoda oraz sprawdzenie swoich sił.

Strona: www.rajdswietokrzyski.zhp.pl

Wędrowniczy wyczyn to idea, która trwa już od początków polskiego wędrownictwa. To, że forma wyczynu funkcjonuje tylko wśród wędrowników, wynika z psychorozwoju tej grupy metodycznej. Chęć dokonania wyczynu jest naturalną odpowiedzią na potrzebę sprawdzenia siebie i swoich możliwości. Wędrowniczy wyczyn powinien być odpowiednio dobrany dla konkretnej osoby, jednak pomysł „zbiorowego wyczynu” to także świetna sprawa – pod warunkiem, że będzie zrealizowana w odpowiedni sposób. Artykuł ten miał na celu wytłumaczenie młodym wędrownikom specyfiki formy, jaką jest wyczyn w wędrownictwie, zainspirowanie do stworzenia swojego wyczynu, pomoc w ewentualnych poszukiwaniach pomysłu na swój wyczyn, pokazanie wszystkim wędrownikom, dlaczego wyczyn jest tak ważny oraz że warto przystąpić do jego realizacji.

Za pomoc w napisaniu artykułu chciałabym serdecznie podziękować: hm. Ewie Sidor – szefowej Wydziału Wędrowniczego GK ZHP, redakcji Internetowego Magazynu Wędrowniczego „NA TROPIE” oraz wszystkim harcerzom, którzy odpowiedzieli mi na przygotowaną przeze mnie ankietę.

Tekst został napisany przez jednego z czytelników, do istniejącego wcześniej działu „Na Próbę”.