Wychowanie Chrześcijańskie Metodą Harcerską

Archiwum / 12.12.2007

4 grudnia 2007 roku odbyło się Międzynarodowe Sympozjum Wychowanie chrześcijańskie metodą harcerską zorganizowane przez Katedrę Pedagogiki Chrześcijańskiej KUL. W sympozjum wzięli udział przedstawiciele wielu środowiska naukowych oraz instruktorzy i harcerze Związku Harcerstwa Polskiego, Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej oraz Stowarzyszenia Harcerstwa Katolickiego «Zawisza» Federacji Skautingu Europejskiego. Sesja plenarna składała się z pięciu wykładów podejmujących różne ukonkretnienia harcerskiego wychowania do…

Wychowanie do miłości
Profesor Wanda Półtawska

W swoim wystąpieniu zauważyła, iż nie można mówić o wychowaniu do miłości bez wychowania do wartości. Chodzi tu o klimat, który w języku Papieża Polaka zyskał miano „cywilizacji miłości”.

Podkreśliła także, że przemiany ostatnich lat sprawiły, iż system wartości został opleciony różnymi nowymi koncepcjami zaciemniającymi to, co w życiu jest prawdą, dobrem i pięknem. Niejednoznaczność świata dorosłych polega nie tylko na mnogości wyznawanych systemów, ale na przegranej, jaką w oczach młodych ponieśli dorośli, rezygnując z głoszonych wartości. Tu należy upatrywać źródła szczególnie aktualnego kryzysu autorytetów. Młody człowiek, również nasz harcerz, harcerka wyposażeni w piękne ideał, gdy rozejrzą się po świecie mówią sobie „pięknie, ale kto to potrafi?” Miłość w jakimś stopniu bazuje na podziwie, pedagog winien zatem swoją postawą budzić podziw podopiecznych.

Profesor Półtawska na koniec wystąpienia zaznaczyła, że w znaczeniu miłości wszystko, co podzielone jest niepewne, nietrwałe i nie budzi zaufania w oczach człowieka, zwłaszcza młodego poszukującego oparcia i trwałych wartości.

Jakim zatem świadectwem jest podzielone polskie harcerstwo?

Wychowanie do wiary
ks. dr Krzysztof Bońko

Definiując dzisiejszą koncepcję rozumienia wiary i Boga w polskich organizacjach ks. Bońko stwierdził, iż ZHP odznacza się szeroką otwartością światopoglądową, a religia sprowadza się raczej do sprawy indywidualnej każdego członka. ZHR religię uważa za warunek sine qua non harcerskiego wychowania, natomiast SHK «Zawisza» FSE dodatkowo ma charakter wyznaniowy – katolicki.

Kolejna część wykładu traktowała o warunkach, jakie musi spełniać wychowanie do wiary. Harcerstwo nie może być pozbawione Boga, a spotkaniu z Nim winny służyć systemy stopni i sprawności, podejmowanie harcerskiej pracy nad sobą, przeżycia religijne we wspólnocie harcerskiej, świadectwa wiary instruktorów. Harcerstwo nie może mieć charakteru katechezy, ale wspólnego przeżycia odnoszącego do Boga.

Czy zatem jest miejsce wśród nas dla osób niewierzących w Boga?

Wychowanie do służby
o. prof. Andrzej Potocki OP
Jednym z elementów konstytuujących rzeczywistość służby jest bezinteresowność. Dzisiejszy świat zdaje się raczej w jej miejsce proponować chłodną kalkulację „co mi się opłaci?” Nieuświadomionym wyznacznikiem poczynań wielu są słowa „konsumuję więc jestem”. Konsumpcja stała się miarą sukcesu życiowego i stylem życia.

Dla wielu miarą powodzenia, skuteczności służby oraz osobistej satysfakcji jest jej sukces medialny. Z tym związane są także oczekiwania natychmiastowych efektów – szybkiego sukcesu. W świecie opanowanym przez „triadę 3f – fast food, fast sex i fast car”, nie ma miejsca na długoterminową służbę, w której trudno o zauważalne natychmiastowe owoce.

Przeciwnym duchowi służby jest także lansowany ideał tzw. «twardziela» pozbawionego wszelkiej wrażliwości, którego poziom subtelności nie pozwala dostrzec nawet oczywistych potrzeb otoczenia.

A Ty? Jesteś twardzielem, czy mięczakiem?

Wychowanie do świadectw
ks. prof. Zbigniew Formell

Świadectwo może dokonać się w spotkaniu dwóch ubogacających się wzajemnie osób, czyli w dialogu. Niestety w dobie, kiedy postawę człowieka bardziej od homo viator oddaje określenie «człowiek w biegu», brak jest czasu na dialog. Jego wirtualne namiastki nie są prawdziwym spotkaniem, a zwłaszcza młody człowiek pragnie spotkać w swoim życiu kogoś, kto się o niego zatroszczy i który go poprowadzi.

Wychowanie do uczestnictwa
o. dr Mariusz Tabulski

Pojęcie to potocznie rozumiane jest jako branie udziału. W ujęciu Karola Wojtyły termin ten odzwierciedla prawdę o człowieku, który „żyjąc z innymi nie traci nic z siebie, ale z innymi doprowadza się do pełni i w pełni urzeczywistnia się we wspólnocie”. Uczestnictwo to należy ostateczni rozumieć jako udział w życiu samego Boga stanowiące dar i zadanie.

Podsumowując sympozjum ks. prof. P. Bortkiewicz przedstawił wnioski w kluczu „3k – kontekst, koncepcja konsekwencja”. Kontekst dzisiejszego harcerstwa jest zdecydowanie różny od czasów rodzenia się polskiego skautingu. Nie bez wpływu na jego kształt i wyzwania, z jakimi musi się zmierzyć pozostają: dostrzegalna erozja wartości, miłość wypierana przez hedonizm, dialog przez monolog, uczestnictwo przez alienację i szereg niejednoznaczności świata wychowawców. Tak postrzegane warunki domagają się działania według przemyślanej koncepcji, bo jak mówił Jan Paweł «spór o człowieka wciąż trwa». Kluczem do zrozumienia człowieka jest miłość, która musi wyrazić się w służbie drugiemu, prowadzącej ostatecznie do communio personarum.