Nowa jakość instrumentów zespołowych
Dobrze funkcjonujące sprawności zespołowe. Niewiele mówiące zadanie zespołowe i projekt starszoharcerski. Od dawna nieodnawiany program znaków służby. Co łączy wszystkie obecnie funkcjonujące w ZHP instrumenty zespołowe? Każdy wymaga zaktualizowania.
W tym właśnie celu, czyli do przeprowadzenia przeglądu, weryfikacji i aktualizacji instrumentów metodycznych, powstał Zespół projektowy ds. reformy instrumentów metodycznych (ZIM). Zobowiązał do tego Główną Kwaterę ostatni zjazd ZHP. ZIM ma jeszcze sporo pracy przed sobą, ale na obecnym etapie jest już na końcu przygotowywania kompletnej propozycji odświeżonego systemu instrumentów metodycznych, która od sierpnia będzie konsultowana w całej Polsce.
Tylko doświadczony drużynowy potrafi używać skutecznie zespołowych instrumentów metodycznych
Patrząc po wynikach badań kadry ZHP, to nie licząc metodyki zuchowej, tylko wprawiony i doświadczony drużynowy potrafi używać skutecznie zespołowych instrumentów, dzięki dostosowywaniu ich do swoich podopiecznych. Niewielu z nich w ogóle wie, że znak służby czy sprawność zespołowa to ta sama kategoria instrumentu metodycznego przeznaczona dla różnych metodyk.
Dlatego też w ZIM postanowiliśmy ujednolicić samą nazwę, aby było to bardziej zrozumiałe dla każdego. Roboczą nazwą nowych instrumentów zespołowych są tropy (kolejno tropy zuchowe, harcerskie, starszoharcerskie i wędrownicze). Poza ujednoliceniem nazwy, nie zamierzamy ujednolicać wszystkiego dla każdej z metodyk, bo to wypacza ich idee! Każdy trop będzie dopasowany do swojej metodyki, tak jak to było do tej pory – przykładowo trop zuchowy będzie funkcjonował dokładnie tak samo jak zuchowe sprawności zespołowe. Staramy się jedynie odświeżyć obecne sprawności zespołowe i zaktualizować je w oparciu o realia współczesnego świata.
Idea tropu
Dzięki tropom harcerz, po wyjściu z drużyny wędrowniczej, będzie aktywnym członkiem wspólnot
Głównym celem zaktualizowanych instrumentów zbiorowych jest wzmocnienie umiejętności pracy w grupie i budowania wspólnoty celu wśród wychowanków. Dzięki tropom nabędą oni nowych kompetencji społecznych. Jednocześnie dzięki nim harcerze starsi czy wędrownicy będą mogli oddziaływać na rzecz otoczenia lokalnego, rozwijać w sobie obywatelskie i aktywne postawy. Wierzymy, że dzięki tropom harcerz, który przejdzie przez wszystkie metodyki, po wyjściu z drużyny wędrowniczej będzie aktywnym członkiem wspólnot, do których należy. Oprócz tego będzie otwarty na otaczający go świat i będzie chciał z niego ciągle czerpać wiedzę oraz nowe doświadczenia przy współpracy z innymi osobami w jego otoczeniu.
Tropy będą podzielone na następujące kategorie (w metodyce zuchowej kategorie są tożsame z aktualnymi):
- NATURA – tematyka przyrody i ekologii;
- CZŁOWIEK – tematyka zdrowego stylu życia i sportu,
- OJCZYZNA – tematyka patriotyczna, naszej tożsamości i pamięci, a także turystyki i kultury;
- INICJATYWA – tematyka rozwoju społeczeństwa lokalnego i światowego;
- ZARADNOŚĆ – tematyka rozwoju zawodowego, gospodarczego i ekonomicznego;
- BRATERSTWO – tematyka działań antydyskryminacyjnych, wzmacniania więzi; międzypokoleniowych i międzynarodowych;
- ODKRYWANIE – tematyka nauki, eksperymentowania i odkrywania świata.
W czym tropy mają wzmacniać zuchy i harcerzy?
W tropach kładziemy nacisk na umiejętności interpersonalne i współpracę w grupie. Każdy członek gromady/drużyny bierze udział w podejmowaniu decyzji o wyborze danego tropu. Oprócz tego każdy ma udział w wykonywaniu zadań wynikających z wybranego do zdobycia tropu. Po zdobyciu tropu jest on podsumowany w gronie gromady, zastępu czy patrolu, a wypracowane podsumowanie zostaje przedstawione w gromadzie w kręgu rady, a w drużynie na jej forum.
Wyboru tropu będą dokonywać sami harcerze, bez bezpośredniego nadzoru przełożonego
Tropy muszą inspirować do zespołowego podejmowania działań. W przypadku harcerzy, harcerzy starszych i wędrowników będzie istniało wiele tropów, które w zastępie wybierane będą w zależności od zainteresowania daną tematyką. Będą tego wyboru dokonywać sami harcerze, bez bezpośredniego nadzoru przełożonego (przybocznego/drużynowego), co pozwoli im na dużą samodzielność w zastępie. Później tylko ten wybór będzie musiała zatwierdzić rada drużyny. Dlatego też zakładamy, że dzięki temu tropy wzmocnią pracę z systemem małych grup we wszystkich jednostkach.
Tropy będą proste i łatwe w stosowaniu dla każdego zastępowego, a dla każdego harcerza będą atrakcyjne do zdobywania, ponieważ będą oparte przede wszystkim o praktyczne działania wykonywane w swojej naturalnej grupie. Jednocześnie będą tak stworzone, aby część formalna nie ograniczała w ich planowaniu, a następnie realizowaniu i podsumowywaniu.
Czy tropy wymagają od wszystkich pełnienia służby?
Przyjęliśmy założenie, że każdy z tropów musi rozwijać kompetencje społeczne, ale niekonieczne musi być oparty na służbie w metodyce zuchowej i harcerskiej. W praktyce jednak każdy z tropów najprawdopodobniej będzie zawierał element działania na rzecz społeczeństwa, ale nie będzie to wymuszane.
W tropach wędrowniczych służba będzie podstawą działania
W tropach dla metodyki sztarszoharcerskiej i wędrowniczej zaś będzie wyraźnie obecna służba. U wędrowników to podstawa działania, gdyż chcemy przygotowywać naszych harcerzy w tym wieku do pełnego, świadomego i odpowiedzialnego dorosłego życia. W przypadku wędrowników, w ramach tropów, będzie istniała też możliwość zdobycia Odznaki Skautów Świata, czyli najwyższego odznaczenia skautowego WOSM, które jest przyznawane każdemu skautowi wędrownikowi, który zrealizował przynajmniej 80-godzinny projekt społeczny/służbę.
W przypadku pełnienia służby zawsze trzeba będzie się do niej przygotować – im ktoś starszy, tym bardziej świadomie to zrobi. Analogicznie w tropach będzie z poziomem trudności w ich zdobywaniu – im wychowanek starszy, tym wymagania wobec zdobycia tropu będą bardziej elastyczne, ale będzie w nich więcej służby.
Czy będzie istniała możliwość stworzenia własnego tropu?
Lista tropów będzie otwarta dla każdej metodyki. Wierzymy, że uda się przygotować portal, który nie dość, że będzie prezentował cały nowy system instrumentów metodycznych i ułatwiał rozpisywanie próby na stopień czy trop, ale również będzie pozwalał załadować do niego np. trop wymyślony przez dowolnego instruktora w całej Polsce.
My, jako ZIM, będziemy po rozpatrzeniu zgłoszenia udostępniać dany nowy trop w portalu lub wskazywać, jakie poprawki trzeba jeszcze w nim wprowadzić przed dodaniem do bazy. To spowoduje, że baza tropów będzie zawsze aktualna i będzie mogła odpowiadać na nowe potrzeby jakie powstają w obecnym, dynamicznie zmieniającym się świecie. A to jest jednym z najważniejszych celów dla naszego zespołu.
Masz pytania dotyczące przedstawionych w artykule proponowanych zmian w zespołowych instrumentach metodycznych? Napisz do członka Zespołu projektowego ds. reformy instrumentów metodycznych phm. Jakuba Laska ([email protected]).
Przeczytaj też:
Jakub Lasek - zawodowo zajmuje się marketingiem i sprzedażą, a ostatnio także produkcją. Uwielbia podróżować i uprawiać różnego rodzaju sporty, a w szczególności te związane z górami. Harcersko jest członkiem Zespołu projektowego ds. reformy instrumentów metodycznych (ZIM), odpowiada w Chorągwi Opolskiej za wsparcie metodyczno-programowe oraz jest liderem Referatu Wędrowniczego. Współorganizator KDW „Przekraczając Granice” oraz Projektu Iskra.
