Wędrownicze wnioski z pilotażu
Wraz z ostatnimi dniami grudnia zakończył się roczny pilotaż SIM prowadzony przez Zespół projektowy ds. reformy instrumentów metodycznych (ZIM). W testowaniu nowych rozwiązań wzięło udział ponad 100 jednostek ze wszystkich 17 chorągwi.
Na łamach Na Tropie prezentowaliśmy już najważniejsze zmiany proponowane w metodyce wędrowniczej. Można o nich przeczytać w artykule Kapitalne kapituły stopni wędrowniczych czy Stopnie wędrownicze po nowemu. Wszystkie teksty dotyczące zmian publikowaliśmy w Instruktorski Tropie, a znajdziecie je, klikając w ten link. [linki]
Modyfikacje zaproponowane w wyniku pilotażu
Przez cały rok wsłuchiwaliśmy się uważnie we wszystkie głosy płynące ze środowisk, biorących udział w pilotażu, a było ich niemało. Przez cały proces przeszło ostatecznie 109 drużyn, z czego 9% stanowiły drużyny wędrownicze. W styczniu 2020 r. pilotaż rozpoczęło 310 wędrowników, a do ostatniej ankiety podsumowującej czwarty kwartał dotrwało ich 200.
Uzyskiwane w ten sposób informacje zwrotne stały się powodem wielu zmian w programach poszczególnych instrumentów metodycznych oraz zapisach regulaminu Systemu Instrumentów Metodycznych. Jedne z najbardziej znaczących zmian wprowadzone zostały w dwóch instrumentach przeznaczonych dla wędrowników.
Bardziej elastyczna próba HO
Liczbę zadań podstawowych zmniejszono z 8 do 4
Dyskusja o kształcie próby na Harcerkę Orlą/Harcerza Orlego trwała bez mała prawie dwa lata, gdyż zarówno podczas konsultacji w 2019 roku, jak i pilotażu w 2020 roku wywoływała duże emocje. Choć znaczna część drużynowych pilotażowych przyjęła zaproponowane do testowania HO bez komentarza, to podobna ilość środowisk krytykowała pomysł zadań podstawowych lub ich konkretne zapisy. Analizując wnioski z podsumowań, musieliśmy zmierzyć się z dwoma przeciwstawnymi stanowiskami. Jedni cieszyli się z uproszczenia próby i uczynienia jej łatwiejszą do realizacji dla mniej doświadczonych wędrowników, drudzy ubolewali nad zbytnim ograniczeniem jej indywidualnego wymiaru.
Większy nacisk położyliśmy na zadania oparte o ideę stopnia i symbolikę Wędrowniczej Watry
Ważąc wszystkie pojawiające się argumenty, zespół postanowił zaproponować ostatecznie rozwiązanie pośrednie. Liczbę zadań podstawowych zmniejszono z 8 do 4, ograniczając do minimum wspólny trzon wszystkich prób na piąty stopień harcerski w całym ZHP. Uznając potrzebę większego podkreślenia indywidualnego charakteru próby, postanowiliśmy jednocześnie nie rezygnować z zadań takich, jak ukończenie kursu pierwszej pomocy, czy udział w przygotowaniu obozu, uznając je za niezbędne doświadczenie w życiu każdego wędrownika. Większy nacisk położyliśmy natomiast na zadania skrojone na miarę, oparte o ideę stopnia i symbolikę Wędrowniczej Watry, przyjmując, że w każdej próbie powinny się znaleźć przynajmniej dwa takie zadania, wspierające holistyczny rozwój wędrownika. W odpowiedzi na postulaty środowiska specjalnościowego dopisano także możliwość zdobywania w miejsce jednej sprawności czterogwiazdkowej odznaki biegłości lub odznaki/uprawnienia zewnętrznego.
Bardziej specyficzne naramienniki
W opinii wielu osób trzecie wymaganie na naramiennik było zbyt ogólnie, więc aktualna propozycja odwołuje się do wyczynu
W całym roku zdobyto według nowo skodyfikowanych reguł 80 naramienników wędrowniczych. W odpowiedzi na zebrane uwagi i sugestie testujących dopracowaliśmy pierwotną wizję programu próby wędrowniczej. W zaproponowanej w styczniu 2020 roku wersji, wśród wymagań na naramiennik wędrowniczy, jak i nowo projektowany naramiennik starszoharcerski znalazły się: działanie w środowisku starszoharcerskim/wędrowniczym, poznanie symboliki Róży Wiatrów/Wędrowniczej Watry oraz dewizy starszoharcerskiej/wędrowniczej, a także zdobycie jednego wyzwania. W opinii wielu osób trzecie wymaganie w obu programach było zbyt ogólnie. Zespół zgodził się z założeniem, że próba na naramiennik ma stwarzać okazję do poznania specyfiki danej metodyki, bardziej niż zmierzenia się z konkretnymi instrumentami. Stąd w aktualnie proponowanych wersjach trzecie wymaganie na naramiennik starszoharcerski wyraźnie uwzględnia POSZUKIWANIE: Zrealizowałem/zrealizowałam jedno zadanie w nowej dziedzinie aktywności lub zainteresowań, zaś trzecie wymaganie na naramiennik wędrowniczy odwołuje się do WYCZYNU: Znam i rozumiem Kodeks Wędrowniczy i na jego podstawie zrealizowałem/zrealizowałam jedno zadanie o charakterze wyczynu. Dzięki temu próba wędrownicza zachowała charakter wstępu do wędrownictwa i odzwierciedla rolę naramiennika, jako oznaki przynależności do ruchu wędrowniczego.
Co dalej?
Zespół projektowy ds. reformy instrumentów metodycznych przekazał już przewodniczącemu ZHP raporty podsumowujące pilotaż SIM w IV kwartale 2020 roku, propozycje zmian w uchwale o systemie metodycznym ZHP, propozycję regulaminu SIM oraz proponowane programy poszczególnych instrumentów metodycznych. W pierwszy weekend lutego pochyli się nad dorobkiem ZIM Rada Naczelna ZHP. Wizja systemu uchwalona przez tę władzę naczelną zostanie następnie uzupełniona uchwałami Głównej Kwatery ZHP zawierającymi szczegółowe postanowienia.
Uchwała nr 5 XLI Zjazdu Nadzwyczajnego ZHP zapowiedziała na 1 września 2021 wejście w życie reformy Systemu Instrumentów Metodycznych, zgodnie z wnioskami wynikającymi z pilotażu.
Uchwała nr 5 XLI Zjazdu Nadzwyczajnego ZHP z dnia 27 października 2019 r. w sprawie Harcerskiego Systemu Wychowawczego określiła, że Główna Kwatera ZHP do 31 marca 2021 roku przygotuje materiały metodyczne dla drużynowych oraz materiały kształceniowe dla zespołów kadry kształcącej, zaś na 1 września 2021 zapowiedziała wejście w życie reformy Systemu Instrumentów Metodycznych, zgodnie z wnioskami wynikającymi z pilotażu.
O ile prace nad reformą będą dalej szły zgodnie ze swoim harmonogramem, czeka nas intensywna kształceniowo wiosna, podczas której przeszkolone z nowego SIM prawdopodobnie zostaną centralne i chorągwiane kadry kształcące i metodyczne. Dalsze wdrożenie reformy odbywać się będzie zapewne w poszczególnych chorągwiach, skąd powinna zejść na poziom hufców i szczepów, aby ostatecznie dotrzeć do drużynowych i przybocznych. Bez wątpienia szkolenie powinno objąć wszystkich drużynowych, nie tylko tych, którzy w 2021 roku rozpoczną pełnienie swojej funkcji.
Artykuł podsumowujący pilotaż SIM dla wszystkich metodyk zostanie opublikowany w miesięczniku instruktorskim „Czuwaj”. Tekst w Na Tropie skupia się na metodyce wędrowniczej i rozwija niektóre wątki dotyczące tej metodyki.
Przeczytaj też:
Lucyna Czechowska - harcmistrzyni, szefowa Zespołu projektowego ds. reformy instrumentów metodycznych, Zastępczyni Naczelniczki ZHP ds. wychowania.
Monika Czokajło - podharcmistrzyni, instruktorka Zespołu projektowego ds. reformy instrumentów metodycznych.
